Topčiderski park Beograd

Istorijat

Uređenje Topčidera, odranije poznatog po bogatstvu šume i izvora vode, otpočelo je početkom 1831. godine kada je knez Miloš namerno gradio svoj konak što dalje od Beograda i turskih topova s tvrđave, Planove za ovu zgradu izradio je prvi beogradski arhitekt Hadži Nikola Živković. Ona je građena u istom stilu kao i konak kneginje Ljubice, ali sa znatno skromnijom spoljnom dekoracijom. Međutim, unutrašnji detalji su bogato obrađeni. Na spratu se nalazi divanana, čije drvene tavanice imaju lepo ukrašene rozete. U odajama za stanovanje ističu se obrađene tavanice i udubljenja u zidu puna baroknih motiva.

Konak je niz godina bio dvor vladara autonomne kneževine Srbije. U konaku je 1839. godine abdicirao knez Miloš i, posle povratka u Srbiju, proveo poslednje dve godine svoga života.

Muzej Prvog srpskog ustanka

Povodom proslave 150-godišnjice početka srpske revolucije, 1954. godine, izvršena je adaptacija zgrade za smeštaj Muzeja prvog srpskog ustanka, koji se sada nalazi u njemu.

Topčiderska crkva

Topčiderska crkva (posvećena sv. apostolima Petru i Pavlu) u blizini konaka građena je 1833—34. godine. Služila je kao dvorska kapela. Pored crkve je kuća za sveštenika, koja ima odlike balkanskog stila gradnje.

Prilikom podizanja pomenutih objekata počelo je uređivanje okoline koja je otada „bila čair za ispašu i vezirovih konja i artiljerijsko vežbalište“ u dolini – Tobdži-dere – po kojoj je ceo kraj i dobio ime Topčider. Tada je bilo zasađeno mnogo sadnica, naročito platana. Predanje kazuje da je jedna sadnica platana, po naređenju kneza Miloša, zasađena u krečanu pred konakom. Povoljni uslovi doprineli su da je ovaj platan dostigao velike dimenzije. Oko konaka se do danas održala neka stablja a jedan platan po svojoj razgranatosti i lepoti ubraja se u najlepše u našoj zemlji.

Terazijska česma

U crkvenoj porti nalazi se Knez-Miloševa česma. Spomen-česmu po nalogu kneza Miloša radili su italijanski majstori i 1860. godine je postavljena na Terazijama. Godine 1911. česma je premeštena ponovo vraćena u park. Da bi 1975 česma bila ponovo vraćena na terazije, ali ne na isto mesto na kom ej rpvobitno bila

Obelisk u Topčiderskom parku

U blizini je i spomen-stub iz 1859. godine. Kameni obelisk s bronzanom vazom na vrhu izradio je kamenorezac F. Loran. Njime je knez Miloš hteo da sačuva uspomenu na svoj povratak u Srbiju i početak svoje druge vlade (do 1860.).

Prvi električni tramvaj u Beogradu 1894 godine

U drugoj polovini prošlog veka nadležni organi su odvajali izvesna sredstva za ulepšavanje ovih zelenih površina. Uređivane su aleje s cvećem i ukrasnim šibljem i negovane su ljupke životinje. Godine 1867. popravljene su sve česme i izvori, a 1894. pušten je na topčiderskoj pruzi prvi električni tramvaj u Beogradu.

U parku se nalaze još dva spomenika: metalna figura „Žetelice“, koju je izradio 1852. godine vajar E. Kimmel, i spomenik švajcarskom publicisti dr Arčibaldu Rajsu (1876—1930.) koji je izvršio anketu o teroru okupatora u Srbiji za vreme prvog svetskog rata. Bronzanu figuru, koja je postavljena 1931. godine, radio je vajar Marko Brežanin.

Između dva rata u parku i šumama Topčidera sakupljala se napredna radnička, srednjoškolska i studentska omladina.

Park Topčider čini omiljeno izletište Beograđana. U topčiderskom parku nalazi se nekoliko restorana s lepim baštama, i letnja pozornica. U neposrenoj blizini restorana Doma garde nalazi se prostrani bazen za kupanje i za plivačke i vaterpolo utakmice.