Šta je tartan

U davna vremena gorštaci u Škotskoj su pravili odela od ovčije vune. Bojili su je

prirodnim biljnim bojama, tkali je i od tako dobijenog materijala pravili odeću. Vremenom, svaki klan se opredelio za određene boje i

šare, koje su ih razlikovale od drugih plemena. Tu vrstu materijala znamo kao tartan. Kako su se borbe među plemenima često vodile, njihovi tartani su im služili umesto današnjih uniformi. Stanovnici jedne oblasti su bili pod vođstvom, a samim tim i zaštitom jednog starešine. Titula starešine je ostajala u određenoj porodici, a ime starešine postajalo je i ime celog klana.
Vremenom su se razvile nove vrste tartana. Tako su lovci nosili tzv. „lovački tartan”, čija je kombinacija boja činila da se odlično uklapa u pejzaž. „Pokrajinski tartan”, odnosno tartan određenog kraja su nosili ljudi koji nisu bili pripadnici nijednog plemena. A sveštenici su izmislili posebnu vrstu tartana za svoje odore.

U periodu do 18. veka narodnu nošnju Škotlanđana je činio komad tkanine široke 1,5, a duge 5,5 metara. Donja polovina te tkanine se nosila obavijena oko struka, a pridržavana je pojasom. Dok je gornji deo, poput ogrtača prebacivan preko levog ramena i bio je pričvršćen posebnom kopčom. Kasnije, ta tkanina je podeljena u dva odvojena dela: donji, poznat kao kilt (suknjica) i gornji poznat kao plejd (pelerina, ogrtač).

Godine 1746. engleski parlament donosi poseban zakon, kojim se ukida plemenski sistem u Škotskoj, zabranjuje sviranje na gajdama, škotskom narodnom instrumentu, kao i nošenje narodne nošnje (kilt, plejd i tartan, kao materijal), a sve to da bi se ugušio škotski nacionalni duh. Međutim, već 1782. ovaj zakon je opozvan i nošenje kilta, plejda i tartana se vraća u modu.

Danas se pod tartanom podrazumeva vunena tkanina izatkana u kariranim šarama. Svaki kvadrat ima određenu širinu i kombinaciju boja za svaku šaru, a šare su iste na tkanini i uzduž I popreko.