Skraćenice u srpskom jeziku

Reči ili grupe reči se često skraćuju da bi se u pisanju uštedelo u prostoru ili da bi se dobilo u vremenu prilikom govorenja. Najčešće se skraćuju duge reči, ili reči koje se često upotrebljavaju. Prilikom skraćivanja mora se voditi računa da tekst ne izgubi svoju razumljivost.

Skraćenice su nastale tako što se od reči uzima samo prvo slovo i posle njega pišemo tačku:

g. – gospodin ili  godina
r. – razred
t. – tačka
v. – vidi, vek
l. – lice
n.e. – nove ere
ž.r. – ženski rod
n.d. – navedeno delo
o.m. – ovoga meseca
t.g. – tekuće godine
v.d. – vršilac dužnosti (čita se ve-de)

Skraćenice koje nastaju kad se reč svodi na početne suglasnike do prvog vokala:

br. – broj
mn. – množina
čl. – član
sv. – sveska
str. – strana
gl. – glavni ili glagol
i dr. – i drugi
i sl. – i slično

Skraćenice nastale tako što se reč svodi na grupu glasova do drugog vokala:

prof. – profesor
din. – dinar
inž. – inženjer
lingv. – lingvistički
jedn. – jednina
med. – medicinski
ul. – ulica
ob. – obično

Skraćenice nastale tako što se reč svodi na grupu glasova do trećeg a katkad i do četvrtog vokala:

neob. – neobično
dijal. – dijalekatski
augm. – augmentativ
biol. – biološki
geog. – geografski
fiziol. – fiziološki
arheol. – arheološki

Skraćenice nastale tako što se reč svodi na grupu glasova do sufiksa (ski, čki):

polj. – poljski
tur. – turski
rus. – ruski
grč. – grčki
srp. – srpski

Skraćenice koje se obrazuju od prvog i poslednjeg slova  (ili od prvog slova i poslednjeg sloga) – pišu se BEZ tačke:

dr – doktor
mr – magistar
gdja – gospodja
gdjica – gospodjica

Skraćenice za merne jedinice – pišu se bez tačke:

m – metar
l – litar
t – tona
kg – kilogram
dkg – dekagram
dl – decilitar
cm – centimetar
A – amper
W – vat
T – tesla
V – volt
J – dzul

Nepromenljive skraćenice.

UN – Ujedinjene nacije
OŠ – Osnovna škola
SKZ – Srpska književna zadruga

Skraćenice za vlastita imena – pišu se sa tačkom:

N. Sad – Novi Sad
B. Luka – Banja Luka
H. Novi – Herceg Novi
N. Tesla – Nikola Tesla
M. Crnjanski – Miloš Crnjanski
M. C. – Miloš Crnjanski

Skraćenice koje su postale prave reči sa svojim rodom i padežnim nastavcima:

Tanjug – Telegrafska agencija nove Jugoslavije (od Tanjuga)
Nolit – Nova literatura (od Nolita)
Skoj – Savez komunističke partije Jugoslavije
Nin – Nedeljne informativne novine
Komgrap – Komunalno gradsko preduzeće

Skraćenice koje se pišu spojenim velikim slovima-akronimi. Pišu se bez tačke kao nepromenljive, a nekad im se (iza crtice) dodaju nastavci muškog roda:

VMA – Vojnomedicinska akademija
SANU – Srpska akadmija nauka i umetnosti
BIGZ (iz BIGZ-a) – Beogradski izdavačko-grafički zavod)

Slobodni akronimi – skraćenice napravljene u skladu sa pravopisnim pravilima:

SKZ – Srpska književna zadruga
SPC – Srpska pravoslavna crkva
CK – Crveni krst
IOFSJ – Izvršni odbor Fudbalskog saveza Jugoslavije

Programirane skraćenice koje su nastale utvrdjivanjem skraćenica u pojedinim delatnostima:

C – ugljenik
Ca – kalcijum
Cu – bakar
T – top (šahovska figura)
S – skakač (šahovska figura)
L – lovac (šahovska figura)
BG, NI…(registracija automobila)
14. Strane skraćenice ( latinski izrazi):
a.a. – medju spise
N.N. – kad se ne zna autor
P.S. – postskriptum, naknadno dopisani dodatak

NAPOMENA: Neke skraćenice se menjaju po padežima. Padežni nastavci kod njih se pišu malim slovom i rastavljaju se crticom.

Primeri:

sa MMF-om – sa Medjunarodnim monetarnim fondom
od JAT-a – od Jugoslovenskog aerotransporta