Beograd – Geografski položaj i klima
Geografski položaj Beograda
Mnogi strani i naši naučnici, pisci i obični ljudi, koji su prolazili ili živeli u ovom delu Evrope, brzo su zapazili izvanredan geografski položaj i druge osobenosti Beograda i njegove okoline. Svoje utiske naučno su obradili ili zapisali u svojim dnevnicima i putopisima. Izvesni pisci isticali su da je položaj Beograda važniji od položaja susednih prestonica na severu; drugi su poredili položaj Beograda s onim Carigrada.
Položaj Beograda
Od naših ljudi, koji su u svojim naučnim delima okarakterisali položaj i značaj Beograda, treba istaći velikog srpskog naučnika Jovana Cvijića. On je rekao: „Beograd predstavlja severne vratnice Balkanskog poluostrva, istočnog dela Sredozemnog mora i Male Azije… Ležeći na pobrđu, pri ušću Save u Dunav, Beograd dominira velikim delom panonskog basena: Banatom, na istoku od Tise; Bačkom, između Tise i Dunava; Baranjom, između Dunava i Drave; Sremom i Slavonijom.
Beograd spaja istok i zapad
Dva uzdužna puta, koji idu sredinom Balkanskog poluostrva, beogradsko-solunski i beogradsko-niško-carigradski — najkraće su veze između Srednje Evrope i važne svetske komunikacije koja prolazi kroz Suecki kanal; najbolja su i najkraća veza između Evrope i Prednje Azije… Ove uzdužne komunikacione arterije su kroz sva ranija vremena imale veliki značaj kao jedini kopneni putevi između Istoka i Zapada; zatim su bili glavni pravci kulturnih i zavojevačkih kretanja na Balkanskom poluostrvu… Beograd, kao severna tačka uzdužne balkanske arterije, postao je glavna kapija Srednje Evrope za Balkansko poluostrvo” …
U Beogradu se ukrštaju dve velike evropske i svetske transkontinentalne komunikacije
Međutim, Beograd vlada i velikim dunavskim i savskim vodenim i suvozemnim putevima. U Beogradu, i u njegovoj blizini, ukrštaju se dve velike evropske i svetske transkontinentalne komunikacije.
Jedna je meridijanska magistrala: Severno more – Rajna – Dunav – Beograd – Morava – Vardar – Solunski zaliv; odnosno Marica – Bosfor – Dardaneli – Bliski i Srednji Istok.
Druga je uporednička magistrala: francuska obala – Lombardija
Trst – Istra – Sava – Beograd – donji Dunav . Crno more, i dalje.
Saobraćaj Beograda
Kao glavni grad Srbije Beograd je i najvažniji saobraćajni centar u državi. Mnogobrojne suvozemne i vazdušne linije granaju se u ovim pravcima i povezuju Beograd sa svim važnijim mestima u zemlji.
Železnička pruga Beograd-Bar povezuje Beograd sa Jadranskim morem
Beograd isto tako poseduje veze s Jadranskim morem. Pored postojećih puteva tu je I transbalkanska železnička pruga Beograd — Bar, prva neposredna železnička veza između Beograda i Jadranskog mora, odnosno Srbije i Crne Gore.
Topografija Beograda
Za svoj značaj u međunarodnom pogledu, i u sastavu Srbije, Beograd duguje i svom topografskom položaju. Grad se nalazi na 44° 48’ severne geografske širine i 20° 28’ istočne geografske dužine; leži na krajnjem severnom rtu Šumadijske grede koja se diže iznad nižeg šumadijskog pobrđa. Greda se pruža od Rudnika, Venčaca, Kosmaja i Avale (511 m) prema severu, gde prelazi u niži beogradski rt, koji se kao poslednji talas zaustavlja nad stavama Save i Dunava (72 m nadmorske visine).
Nadmorska visina Kalemegdana
Nadmorska visina Kalemegdana, na temenu beogradskog rta, iznosi 125,5 m; Terazija i Trga Dimitrija Tucovića — 117 m. Najviša tačka je na Velikom Vračaru: 253 m; najniža na Rospi-ćupriji 66,6 m. Prosečna nadmorska visina Veograda iznosi 132 m.
Klima Beograda
Položaj Beograda i konfiguracija tla uslovili su i određene klimatske pojave. Beograd je potpuno otvoren prema zapadu, severu i severoistoku; stoga je vrlo jak uticaj vremenskih prilika severnih i severozapadnih delova evropskog kontinenta. S juga je grad zatvoren planinama Rodopskog i Dinarskog sistema, koje sprečavaju toplotne uticaje Jadranskog i Egejskog mora, stoga je klima kontinentalnog tipa: izrazita su četiri godišnja doba, velike su toplotne razlike između najhladnijeg (januar – februar) i najtoplijeg {jul – avgust) mesega u godini. Znatna je razlika u apsolutnim temperaturama. Najprijatnija godišnja doba su proleće, kraj leta i rana jesen. Zime su hladne i snežne s čestim duvanjem severoistočnog vetra košave, a leta – sunčana i vrlo topla. Srednja godišnja temperatura iznosi 11,2°C.
Padavine su najčešće od aprila do jula, i meseca oktobra. Letnji period obeležen je jakim ali kratkotrajnim pljuskovima. Ostali meseci su relativno najsuvlji. Srednje godišnji talog iznosi 619 mm.
