Slovo ljubve, despot Stefan Lazarević
Autor: despot Stefan Lazarević
Književni rod: lirika
Književna vrsta: pesnička poslanica
O piscu i delu
Delo “ Slovo ljubve “ je napisao sin velikog srpskog kneza Lazara, despot Stefan Lazarević, koji je došao na čelo države nakon Kosovske bitke. Despot Stefan Lazarević je ostao upamćen, između ostalog po tome što je grad Beograd proglasio srpskom prestonicom i što je u svojoj zadužbini, manastiru Resava, odnosno Manasija osnovao takozvanu “ Resavsku školu “. U njoj su prepisivane knjige, a vodio ju je Konstantin Filozof.
Despot Stefan Lazarević je bio veliki ljubitelj pisane reči i hrabro je vodio zemlju. Često se sukobljavao sa bratom Vukom oko vlasti, mada mnogi istoričari smatraju da on nije bio krivac za te sukobe.
Želeo je da se oženi grčkom princezom, ali je bio prinuđen zbog ratova da odloži svoju odluku.
Smatra se da je delo “ Slovo ljubve “ despot Stefan Lazarević napisao 1409. godine.
Tema dela “Slovo ljubve“
Prevod naslova dela “ Slovo ljubve “ je “ Reč o ljubavi “ te je apsolutno jasno koja je tema ove pesničke poslanice. Međutim, do danas nije utvrđeno kome je delo upućeno.
Motivi dela
U lektiri “ Slovo ljubve “, despot Stefan Lazarević uvodi mnoštvo biblijskih motiva. Pored njih prisutan je i motiv lepote prirode, ali i motiv želje za pomirenjem, kao i ljubavi. Sve to, mnoge kritičare navodi da ovo delo okarakterišu kao preteču renesanse.
Analiza pesme “Slovo ljubve“
Ni danas se ne zna sa sigurnošću kome je despot Stefan Lazarević uputio prelepe stihove pesničke poslanice “ Slovo ljubve “. Postoji mišljenje da su upućeni njegovom bratu Vuku, sa kojim je bio u sukobu ili sestri Milevi, koja se nalazila u haremu turskog sultana Bajazita ili, pak njegovoj ljubavi, grčkoj princezi, kojom nije mogao da se oženi, zbog ratovanja.
U delu “ Slovo ljubve “ se javlja stilska figura poznata kao akrostih, odnosno početna slova čitavog dela daju njegov naslov. Mada u nekim slučajevima, u akrostihu se može nalaziti i ime neke osobe.
Despot Stefan Lazarević daje otvoren i vrlo lep opis pojedinih godišnjih doba, prirode i života u njoj, dok se istovremeno toplim rečima obraća osobi kojoj upućuje prelepe stihove. Iz svih reči gotovo da isijava osećanje ljubavi, ali ne one telesne, već božanske, duševne. Prisutni su brojni motivi iz “ Biblije “, kao i citati. Takođe, pred sam kraj dela autor iskazuje želju da ponovo vidi dragu osobu i da se sa njom pomiri.
“ Slovo ljubve “ despota Stefana Lazarevića se sastoji od deset strofa. Iako otvoreno govori o prirodnim lepotama, srednjevekovni pesnik je prilično nedorečen kada je u pitanju opisivanje osećanja, čime postiže efekat elegancije izraza.
Da “ Slovo ljubve “ predstavlja “ jedan od najlepših kraćih književnih sastava u srpskoj literaturi srednjeg veka “ smatra profesor Jovan Deretić.
Cela pesma “Slovo ljubve“
Vrlo često je delo “ Slovo ljubve “ despota Stefana Lazarevića jedna od tema za pismeni sastav iz srpskog jezika. Kako je prilično teško prepričati ovo jedinstveno delo, predlažem vam da pročitate celu pesmu i sigurno će vam se javiti ideja šta da pišete u sastavu iz srpskog jezika.
Stefan despot,
najslađemu i najljubaznijemu,
i od srca moga nerazdvojnome,
i mnogo, dvostruko željenome,
i u premudrosti obilnome,
carstva mojega iskrenome,
(ime rekavši),
u Gospodu ljubazan celiv,
ujedno i milosti naše,
neoskudno darovanje.
Leto i proleće Gospod sazda,
kao što i psalmopevac reče,
i u njima krasote mnoge:
pticama brzo, veselja brzo preletanje,
i gorama vrhove,
i lugovima prostranstva,
i poljima širine;
i vazduha tananog
divnim nekim talasima brujanje:
i zemaljske daronose
od mirisnih cvetova, i travnosne;
ali i same čovekove prirode
obnavljanje i veselost
dostojno ko da iskaže?
Ovo sve, ipak,
i druga čudna dela Božja,
koja ni oštrovidni um
sagledati ne može,
ljubav prevazilazi.
I nije čudo,
jer Bog je ljubav,
kao što reče Jovan sin gromov.
Varanje nikakvo u ljubavi mesta nema.
Jer Kain, ljubavi tuđ, Avelju reče:
„Iziđimo u polje“.
Oštro nekako i bistrotečno
ljubavi je delo,
vrlinu svaku prevazilazi.
Ljubav David lepo ukrašava,
rekavši: „Kao miro na glavu,
što silazi na bradu Aronovu,
i kao rosa aermonska,
što na gore silazi Sionske“.
Uzljubite ljubav,
mladići i devojke,
za ljubav prikladni;
ali pravo i nezazorno,
da mladićstvo i devstvo ne povredite,
kojim se priroda naša
Božanskoj prisajedinjuje,
da Božanstvo ne uznegoduje.
Jer apostol reče:
„Duha Svetoga Božjega ne rastužujte,
Kojim se zapečatiste
javno u krštenju“.
Bejasmo zajedno i jedan drugom blizu,
bilo telom ili duhom,
no da li gore, da li reke
razdvojiše nas,
David da reče: „Gore Gelvujske,
da ne siđe na vas ni dažd, ni rosa,
jer ne sačuvaste Saula,
ni Jonatana“!
O bezloblja Davidova,
čujte, carevi, čujte!
Saula li oplakuješ, nađeni?
Jer nađoh, reče Bog,
čoveka po srcu mome.
Vetrovi da se s rekama sukobe,
i da isuše,
kao za Mojsija more,
kao za Isusa sudije,
ćivota radi Jordan.
Eda bi se opet sastavili,
i videli se opet,
ljubavlju se opet sjedinili
u samom Hristu Bogu našem,
Kome slava sa Ocem
i sa Svetim Duhom
u beskrajne vekove,
AMIN.
Video: Pesma “Slovo ljubve“, despot Stefan Lazarević
A za one koji nisu baš raspoloženi da čitaju ovu divnu pesničku poslanicu, evo i videa, pa poslušajte:
