Ko je u stvari Deda Mraz

Deda Mraz, ili  Božić Bata je lik iz mašte koji daruje deci poklone na Badnje veče, Božić,  na dan Svetog Nikole ili za Novu godinu što je slučaj u istočnoevropskim državama. Jasno je da verzije ovog lika, datum polanjanja i njegovo ime variraju od kulture do kulture.

Deda Mraz najverovatnije vodi poreklo iz legendi starih germanskih i slovenskih naroda.

Obično je Deda Mraz stariji bradati sedi čovek obučen u crveni kaput koji leti  saonicama koje vuku irvasi. Nosi crveni veliki džak pun poklona za decu koja su prethodnoj godini bila dobra. Živi na Sevenom polu ili Laponiji. Kod Rusa, Deda Mraz nema irvase i sanke već ima pratioca koji se zove Snjeguročka.

Kod Hriščana, Sveti Nikola je jedna od inspiracija za lik Deda Mraza. Prema predanju, Nikola je vaskrsao troje dece, koje je jedan mesar zaklao za vreme gladi, pa se slavi kao zaštitnik dece. Takodje, on je zaštitnik trgovaca i putnika. Najčuveniji je po pomaganju sirotinji pa se zato lik ovog sveca vezuje za darivanje.

Nemačka

Za protestante, koji ne slave svece poput pravoslavaca, u vreme novogodišnjih praznika, lik koji donosi poklone deci bila je beba Isus – Kristkind. Zatim je bebu Isusa zamenila vila u 19 veku.  Osoba koja je bila izabrana da kao Kristkind daje deci poklone, je nosila zlatni plašt i zvezdani venac ili belo odelo.

Kristkind

Zanimljivo je da deca u čast Kristkinda pevaju pesme  posvećene svetom Nikoli, što ukazuje na preplitanje dve hrišćanske tradicije.

Otac Božić  ili Vajnahtman je zastupljeniji bio u severnom delu Nemačke, I on je bio figura pandan današnjem Deda Mrazu koga su deca željno čekala da bi dobila poklone.

Holandija i Belgija

U Holandiji i Belgiji, Sveti Nikola ima pomoćnike koji se zovu Crni Petar . Praznik Svetog Nikole je 6. Decembar i tada su se deci dele pokloni. Darivanje dece tokom praznika često je praćeno pesmama, koje ismevaju događaje u poslednjih godinu dana a u kojima je glavni akter primalac poklona.

Britanija

Britanski lik – Otac Božić preteča je kasnije mnogo poznatijeg lika Santa Kloza. Neke slike iz 17 veka ga prikazuju kao veselog debelog bradatog muškarca obučenog u dugu, zelenu odeću od krzna I  predstavlja duh dobrog veselja za Božić.

Amerika

U kolonijama Velike Britanije kasnije u SAD-u, objedinjene su bile verzije Deda Mraza iz holandske I britanske kulture. Sata Kloz je vremenomizgubio svoj biskupsku nošnju i bio je prvi put naslikan kao debeljuškati mornar sa lulom u zelenom zimskom kaputu. Kako je vreme prolazilo, Deda Mraz je postajao sve veći i krupniji.

Američki karikaturista Tomas Nast, naslikao je 1863.godine Deda Mraza i ta slika je objavljena u jednom nedeljniku. To je bila prva verzija modernog Deda Mraza kakvog ga poznajemo danas.

Na nekim slikama iz 20 veka, Deda Mraz je prikazivan kako pravi  igračke za decu u svojoj maloj radionici. Pojavila se I ideja da je imao vilenjake pomoćnike u izradi igračaka – poklona.

U današnjoj američkoj verziji Deda Mrazove sanke po celom svetu vuče devet irvasa. Njihova najčešća imena su: Dešer, Denser, Pranser ,Viksen, Kometa, Kupidon, Doner, Blicen i Rudolf.

Slovenski narodi

Kod starih Slovena, Deda Mraz je bio zli čarobnjak koji je ledio ljude. Prema verovanju, on je u početku otimao decu i odvodio ih u velikom džaku. Da bi otkupili decu, roditelji su morali da mu daju poklone. Kako je vreme teklo, sve se preokrenulo. Pod hrišćanskim uticajem, Deda Mraz je postao ljubazan i počeo je da daje poklone deci.

U Srbiji,  do kraja Drugog svetskog rata, deci je poklone donosio Božić Bata. Pojava Deda Mraza u vezi je sa vremenom komunizma kada se pojavio kao lik po ugledu na sovjetskog Ded Moroza.

Božić Bata vrlo liči na Deda Mraza. Obučen je u karakteristične šumadijske tamnozelene čakšire, nosi opanke, vunene čarape a motiv koji se provlači kao bitan detalj na njegovoj nošnji je prepoznatljiva Pirotska šara.

Adresa na kojoj živi Deda Mraz

U severnoameričkoj tradiciji, Deda Mraz živi na Severnom polu, na teritoriji Kanade u kuči sa poštanskim brojem H0H 0H0 22.

U gradu Nort Pol na Aljasci, nalazi se turistička atrakcija – „Deda Mrazova kuća“. Poštanska služba SAD koristi ZIP kod Nort Pola, 99705 kao promotivni poštanski broj za Deda Mraza.