Vrnjačka Banja – Istorijat i zanimljivosti za turiste

Geografski položaj

Vrnjačka Banja nalazi se u podnožju planine Goča i njenih ogranaka, na nadmorskoj visini od 275 metara. Šumoviti Goč zaklanja Vrnjačku Banju od vetrova. Na obalama Vrnjačke reke, koja protiče kroz samu Banju, prostiru se lepo uređeni parkovi s asfaltiranim šetalištem. Veliki banjski park lepo je uređen.

Saobraćaj

Vrnjačka Banja ima železničku vezu s Beogradom preko Stalaća i Kraljeva. Železnička stanica udaljena je od Banje 3,5 km. Prevoz do Banje vrši se autobusom, a postoji i stalna autobuska veza s Kraljevom, Beogradom, Kruševcom i drugim mestima. U banjskoj sezoni radi i svakodnevna avionska linija Beograd – Vrnjačka Banja (aerodrom u Trsteniku).

Istorijat

Sudeći po izvesnim iskopinama na jednom izvoru mineralne vode, verovatno, da je na ovom mestu postojala lekovita banja još i u doba Rimljana, što potvrđuju arheološki nalazi iz tog razdoblja. Međutim, nema podataka da je Banja korišćena u srednjem veku. Za vreme turske vladavine zna se da su Turci koristili banjsku vodu za lečenje. Po odlasku Turaka Banja je bila zapuštena.

Pretpostavlja se da su seljaci Vrnjaca zatrpali banjske izvore iz straha da se Turci opet ne vrate i da ih ishranjuju za vreme njihovog bavljenja u Banji. Sve do 1838. godine banja je bila zapuštena. Tada je počelo da u nju dolazi na lečenje srpsko stanovništvo. Dva stranca, baron Herder i Land- majer, posegili su sredinom XIX veka Vrnjačku Banju i o njoj se vrlo pohvalno izražavaju, upoređujući lekovitost njene vode s onom u Karlovim Varima.

Godine 1860. došao je u Banju na lečenje okružni načelnik ovoga kraja Pavle Mutavdžić gde je uspešno lečio bolesnu jetru. Na njegovu inicijativu formiran je odbor građana iz Kruševca, Trstenika i Kraljeva (onda Karanovca) koji je imao zadatak da se stara o uređenju Banje i kupatila. Sve do 1882. godine Banja je bila primitivno uređena. Te godine došao je u Banju za kafedžiju Kosta Petrović, koji je u njoj podigao hotel-gostionicu. Otada je Banja počela da se širi i modernizuje, jer su državne vlasti počele da na nju obraćaju sve veću pažnju. Srušeno je staro kupatilo i umesto njega sagrađen je cementni basen koji je služio sve do 1925. godine.

Banjski reon obeležen je 1884. godine, a 1891. godine ministarstvo unutrašnjih dela odredilo je stručnu komisiju prema čijem su izveštaju počeli tehnički radovi na istraživanju i kaptaži terma. Početkom ovoga veka Banja je počela naglo da se izgrađuje. Godine 1905. došao je u Banju dr Kneht, geolog iz Karlovih Vari, i tada je kaptirana voda na tri mesta. Veliku zaslugu za modernizovanje Banje ima i srpski državnik Stojan Protić. On je kao ministar unutrašnjih dela Srbije i poslanik ovoga kraja došao u Banju 1906. godine na lečenje. Tada je izdao naredbu da se sve straćare koje su se nalazile u današnjem parku poruše, a mesto njih da se podignu nove zgrade.

Vrnjačka Banja naročito se naglo razvija posle prvog svetskog rata. Podižu se nove zgrade i vile s modernim komforom, hoteli i gostionice. Iz godine u godinu broj posetilaca stalno raste, a uoči drugog svetskog rata posećuju je i inostrani gosti. Za vreme drugog svetskog rata Banja je jako oštećena.

U toku narodnooslobodilačkog rata jula 1941. godine na Goču je formiran Kraljevački partizanski odred. Dragosinjačka četa Kraljevačkog partizanskog odreda oslobodila je krajem septembra 1941. godine Vrnjačku Banju. Odmah posle oslobođenja Banje formiran je Vrnjački narodnooslobodilački odred koji je uskoro narastao do 500 boraca. Oktobra 1941. godine na zboru, kome je prisustvovalo oko 250 građana, formiran je u Vrnjačkoj Banji narodno- oslobodilački odbor, koji se brinuo za obezbeđenje Banje, i za potrebe oslobodilačke borbe.

Turizam

Najposećenije izletište banjskih gostiju je obližnja planina Goč. Ona je najvećim delom pod šumom i ima dva planinarska doma kao i izvanredne planinarske i smučarske terene.

Ovde je poznato odmaralište „Borjak” Republičkog odbara prijatelja prirode Srbije, koje raspolaže sa 500 postelja. Objekti ovog odmarališta nalaze se u podiožju borsive šume, u neposrednoj blizini izvora „Snežnik”. Pored više objekata, koji su komforno opremljeni, odmaralište ima dva restorana, bar, više terasa, sportske objekte, basen za kupanje olimpijskih razmera, dečje igralište, prodavnicu suvenira i dr. Ovo odmaralište izgrađeno je udruživanjem sredstava većeg broja radnih organizacija: Jugoslovenskog rečnog brodarstva, Fabrike kablova „Moša Pijade” Svetozarevo, Hemijske industrije „Zorka” Šabac. Industrije hidraulike i pneumatike „Prva petoletka” Trstenik, Fabrike automobila Priboj na Limu i dr.

Za smeštaj gostiju u Banji postoji veliki broj hotela, vila i domova. Smeštaj je moguć i po privatnim kućama.

Za razonodu u Banji postoji moderan plivački bazen sa skakaonicom, bioskop, koncertna dvorana, biblioteka, a održavaju se i razne priredbe i zabave.

Slike – Vrnjačka Banja